ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΡΟΛΗΨΙΑ
Με τα ΜΜΕ να παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο σε σχέση με τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή, οι πληροφορίες που ακολουθούν είναι εργαλεία που εγγυώνται ότι δεν θα παραμείνετε απλοί θεατές στην όλη διαδικασία.
Από τότε που ξέσπασε η βία στην Μέση Ανατολή στις 29 Σεπτεμβρίου 2000, έχει εκφραστεί έντονος προβληματισμός για την μεροληπτική στάση των ΜΜΕ. Και γίνεται σαφέστατο με οδυνηρό τρόπο ότι η χειραγώγηση των ΜΜΕ που επηρρέαζουν την κοινή γνώμη είναι ένας παράγοντας κλειδί στην διένεξη της Μέσης Ανατολής σήμερα.
Περιμένουμε από τους δημιοσιογράφους να είναι ανεξάρτητοι και αμερόληπτοι και σίγουρα όχι να διακυρήσσουν την συνεργασία τους με την μία πλευρά στην ένοπλη διένεξη. Αλλά όταν ένας εκπρόσωπος της ιταλικής κρατικής τηλεόρασης απολογήθηκε στα αραβικά επειδή βιντεοσκόπησε το βάρβαρο λυντάρισμα δύο Ισραηλινών στην Ραμάλλα και υποσχέθηκε να συνεργαστεί περισσότερο με την Παλαιστινιακή Αρχή στο μέλλον, οι ευαισθησίες της Δύσης ταρακουνήθηκαν.
Γιατί είναι μεροληπτικά τα ΜΜΕ; Μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι δημοσιογράφοι είναι θύματα εκφοβισμού Παλαιστινίων τραμπούκων ώστε να καλύπτουν μόνο την «θετική» πλευρά των Παλαιστινίων, ενώ η δημοκρατία του Ισραήλ επιτρέπει μία πιο ελεύθερη κάλυψη των θέσεων. Ισως να είναι περισσότερο συναρπαστικό να υποστηρίζει κανείς την αδύναμη πλευρά. Η μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι σε ηθικό επίπεδο ο κόσμος εφαρμόζει δύο μέτρα και δύο σταθμά εναντίον του Ισραήλ.
Οποιοσδήποτε και να είναι ο λόγος, για να λάψει η αλήθεια, δεν αρκεί απλώς να «διαβάζουμε» τις εφημερίδες. Πρέπει να γίνουμε διεισδυτικοί στην κριτική μας και να συμμετέχουμε στην διαδικασία της ενημέρωσης. Ειδάλλως είμαστε απλώς παθητικά όργανα στις σκοπιμότητες κάποιων άλλων.
Ο Conrad Black, πρώην Πρόεδρος της «Hollinger International» και εκδότης της εφημερίδας “Spectator” (Λονδίνο) και της «Jerusalem Post,» έγραψε πρόσφατα ότι:
“Τα ΜΜΕ της Μεγάλης Βρετανίας συχνά εφαρμόζουν δύο μέτρα και δύο σταθμά όταν κρίνουν τους Ισραηλινούς και τους Παλαιστινίους. Πίσω από την ψεύτικη δικαιολογία ότι απλώς επιδιώκουν τα δίκαια των Παλαιστινίων, τα περισσότερα τμήματα του «BBC,» της «Independent», της «Guardian», της «Evening Standard» και του Βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών που ασχολούνται με το θέμα είναι μανιωδώς αντι-ισραηλινά.»
Πώς μπορούν οι αναγνώστες να διακρίνουν την αλήθεια ανάμεσα στις γραμμές των κειμένων; Εδώ καταγράφουμε τις μεθόδους που συχνά χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ είτε εσκεμμένα είτε όχι, για να επηρρεάσουν την κοινή γνώμη. Οταν γνωρίζουμε αυτές τις μεθόδους μπορούμε να αποφύγουμε να γίνουμε πιόνια στον πόλεμο των ΜΜΕ.
Εδώ καταγράφονται οι «7 Παραβιάσεις της αντικειμενικότητας των ΜΜΕ»:
-
Παραπλανητικοί ορισμοί και ορολογία.
-
Μεροληπτικά ρεπορτάζ
-
Η παρουσίαση των σχολίων σαν να είναι γεγονότα
-
Η μη παρουσίαση του πλαισίου στο όποιο συμβαίνει ένα γεγονός.
-
Η επιλεκτική παράλειψη ειδήσεων
-
Η χρήση πραγματικών γεγονότων για να βγούν ψεύτικα συμπεράσματα.
-
Η διαστρέβλωση των γεγονότων.
Δείτε τον Κώδικα Δεοντολογίας της Εταιρείας Επαγγελματιών Δημιοσιογράφων (Society of Professional Journalists) και επίσης το ενημερωτικό υλικό για την δεοντολογία στα ΜΜΕ που προσφέρεται με την άδεια του Πανεπιστήμιου Commonwealth της Virginia.
Πρώτη Παραβίαση
Παραπλανητικοί Ορισμοί και Ορολογία.
Με την χρήση της ορολογίας και ορισμών με τρόπο που υπαινίσσονται ότι αποτελούν την πραγματικότητα, τα ΜΜΕ καλλιεργούν την προκατάληψη με το πρόσχημα της αντικειμενικής κάλυψης των γεγονότων.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Τον Μάρτιο του 2001 δύο διαφορετικές τρομοκρατικές ενέργειες πραγματοποιήθηκαν με διαφορά δύο ημερών δίνοντας την ευκαίρια σε μας να συγκρίνουμε την επιλεκτική χρήση της ορολογίας από τα ΜΜΕ. Το άρθρο του BBC για βομβιστική έπιθεση με παγιδευμένο αυτοκίνητο από την IRA (Ιρλανδικός Επαναστατικός Στρατός) στο Λονδίνο φέρει τον τίτλο «Βόμβα στο BBC οδηγεί σε προειδοποιητική ανακοίνωση για τρομοκρατικές ενέργειες» και ο όρος «τρομοκρατία» ή παράγωγά της λέξης αναφέρονται ακόμα 5 φορές στο άρθρο. Ο IRA είχε προειδοποίησει την αστυνομία πρίν την επίθεση, και ένας άνδρας τραυματίστηκε ελαφρά στην έκρηξη.
Αλλά όταν ένας Παλαιστίνιος βομβιστής αυτοκτονίας σκότωσε τρείς Ισραηλινούς αμάχους (χωρίς να υπάρξει κάποια προειδοποίηση) στην πόλη Netanya την ίδια εβδομάδα, το BBC απέφυγε εσκεμμένα να χρησιμοποιήσει τον όρο «τρομοκράτης» για να αναφερθεί σε αυτό το άτομο και αντί αυτού επέλεξε να χρησιμοποιήσει τον πολύ πιο ήπιο όρο «στρατευμένος.»
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Οι «New York Time» άλλαξαν πολύ διακριτικά τις αναφορές που έκαναν στο Ορος του Ναού. Οι αμερόληπτοι ιστορικοί πάντοτε έχουν αναγνωρίσει το γεγονός ότι η τοποθεσία αποτελούσε τον χώρο δύο ιερών εβραϊκών ναών. Σε μία φαινομενική συμμόρφωση με τις θέσεις των Παλαιστινίων ηγέτων, που ισχυρίζονται ότι δεν υπήρξε πότε κανένας εβραϊκός ναός στο συγκεκριμένο λόφο της Ιερουσαλήμ για τον οποίο οι Εβραίοι προσεύχονται εδώ και χιλιάδες χρόνια, οι «New York Times,» άρχισαν να προσθέτουν την φράση «το οποίο οι Αραβες αποκαλούν Haram Al Sharif» στα ρεπορτάζ τους για το Ορος του Ναού.
Επειτα από μερικές εβδομάδες, οι «New York Times» αναφέρθηκαν στο «Ορος του Ναού» λέγοντας ότι «το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι ήταν ο χώρος του Πρώτου και Δεύτερου Ναού.» Δηλαδή τώρα δεν μιλάμε πιά για ένα αναγνωρισμένο ιστορικό γεγονός άλλα για έναν ισχυρισμό. Σε μεταγενέστερο άρθρο, οι «Times» περιγράφουν μία κατάσταση που φέρει τις Ισραηλινές Ενοπλες Δυνάμεις «να πραγματοποιούν έφοδο στο Haram, τον πιο ιερό χώρο των Μουσουλμάνων στην Ιερουσαλήμ, όπου προσεύχονταν εκατοντάδες άτομα.» Δεν γίνεται καμία αναφορά στο Ορος του Ναού, ή το γεγονός ότι είναι ο πιο ιερός χώρος του Εβραϊσμού.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Κολλούν συνέχεια την προσβλητική ταμπέλα του «σκληροπυρηνικού» ή ακόμα και του «εγκληματία πολέμου» στον Αριέλ Σαρόν, τον δημοκρατικά εγκλεγμένο ηγέτη του Ισραήλ. Κατά περίεργο τρόπο δεν υπήρξαν ποτέ τέτοιοι χαρακτηρισμοί για τον Γιασέρ Αραφάτ.
Δεύτερη Παραβίαση
Μεροληπτικά Ρεπορτάζ
Τα ρεπορτάζ στα ΜΜΕ συχνά διαστρεβλώνουν την εικόνα παρουσιάζοντας μόνο την μία πλευρά του θέματος.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Τον Φεβρουάριο του 2001, η Deborah Sontag των «New York Times» και η Suzanne Goldenberg της «Guardian» έγραψαν άρθρα για τα εγκαίνια μίας νέας έκθεσης στην πόλη Ραμάλλα της Δυτικής Οχθης αφιερωμένη στην μνήμη 100 Παλαιστινίων «μαρτύρων.»
Κατά περίεργο τρόπο και οι δύο δημιοσιογράφοι χρησιμοποιούν μία σχεδόν παρόμοια ορολογία στα άρθρα τους:
Sontag: «Οι Ισραηλινοί κριτικοί θα έλεγαν ότι η έκθεση που φέρει τον τίτλο «100 Μάρτυρες – 100 Ζωές», δοξάζει τον θάνατο και ενθαρρύνει το δόγμα των Shaheed ή των μαρτύρων.»
Goldenberg: «Οι Ισραηλινοί κριτικοί θα έλεγαν ότι η έκθεση δοξάζει τον βίαιο θάνατο και προωθεί το δόγμα των μαρτύρων.»
Χώρια από το θέμα της λογοκλοπίας, το πιό ανησυχητικό πράγμα στα άρθρα είναι ο τρόπος με τον οποίο τόσο η Sontag όσο και η Goldenberg κάνουν υποθέσεις για το τι «θα έλεγαν» οι Ισραηλινοί κριτικοί χωρίς να κάνουν στον κόπο να ρωτήσουν τους ίδιους. Το διαδικτυακό παρατήριο των ΜΜΕ «smartertimes.com» έγραψε σχετικά με το θέμα ότι: «Οι Ισραηλινοί κριτικοί ίσως να τα έλεγαν αυτά έαν τους είχε τηλεφωνήσει κάποιος από τους «Times» ή είχε παραφράσει τις δηλώσεις τους αντί να κάνει εικασίες για την κριτική τους. Είναι αξιοπερίεργο ότι οι Αραβες στο άρθρο δίνουν συνεντεύξεις και έχουν την δυνατότητα να εκφραστούν ελεύθερα, χωρίς ο δημοσιογράφος να συνοψίζει τις απόψεις τους κάνοντες υποθέσεις για αυτά που «θα έλεγαν» εαν ο ρεπόρτερ τους είχε ρωτήσει.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Μία παρόμοια παραβίαση αλλά ιδιαίτερα ύπουλη, είναι όταν τα ΜΜΕ παρουσιάζουν των εκπρόσωπο μίας πλευράς της διένεξης, ο οποίος όμως απλώς επιβεβαιώνει τις απόψεις των αντιπάλων. Για παράδειγμα, υπό το πρόσχημα της «ισορροπημένης ενημέρωσης» τα ΜΜΕ αρέσκονται να παρεθέτουν δηλώσεις του Michael Lerner, ενός ραββίνου στην Καλιφόρνια ο οποίος έχει χαρακτηρίσει την πολιτική του Πρωθυπουργού Εχούντ Μπαράκ, ως «ρατσιστική» και «καταπιεστική», ενώ περιέγραψε τις Ισραηλινές Ενοπλές Δυνάμεις ως «βάρβαρες» και «θηριώδεις.» Επιπλέον, κατηγόρησε τους ισραηλινούς πολίτες ότι διαπράττουν «παραδοσιακά ρωσικά πογρόμ εναντίον Παλαιστίων αμάχων.»
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Το «CNN.com» παρουσιάζει έναν κατάλογο ιστοσελίδων που σχετίζονται με την Μέση Ανατολή υπό τον τίτλο «Ιστοσελίδες Γενικής Πληροφορήσης.» Και οι 12 ιστοσελίδες σχετίζονται με Αραβες, μεταξύ των οποίων και μία συγκεκριμένη ιστοσελίδα των Παλαιστινίων. Δεν αναφέρονται καθόλου ιστοσελίδες που σχετίζονται με Εβραίους ή το Ισραήλ σε αυτήν την κατηγορία.
Η ίδια ιστοσελίδα του CNN προτείνει και κάποιες ιστοσελίδες για κάθε χώρα της Μέσης Ανατολής ξεχωριστά. Πχ. αναφέρονται πέντε ιστοσελίδες για την μικροσκοπική, υπανάπτικτη χώρα της Υεμένης και υπάρχουν πέντε διεθύνσεις για την Παλαιστίνη. Η κατηγορία για το Ισραήλ έχει τέσσερις ιστοσελίδες.
Τρίτη Παραβίαση
Το σχόλιο που παρουσιάζεται σαν είδηση
Ενας αμερόληπτος δημοσιογράφος δεν πρέπει να χρησιμοποιεί επίθετα ή επιρρήματα παρά μόνον όταν παραθέτει δηλώσεις. Επίσης οι πηγές για τα στοιχεία και τα σχόλια που παρουσιάζονται πρέπει να είναι σαφείς στο ρεπορτάζ ειδάλλως πρέπει να αναφερθεί ότι δεν αποκαλύπτεται εσκεμμένα η πηγή.
Ακόμα και τα «σχόλια» πρέπει να έχουν μία ελάχιστη αντικειμενικότητα. Ο James Hill, ο Διευθυντής Σύνταξης της Ομάδας Συντακτών της «Washington Post,» έγραφε ότι:
«Πρέπει να τηρείται το ίδιο μέτρο για τους αρθρογράφους σχολίων που τηρείται για οποιονδήποτε άλλον στην εφημερίδα. Εαν ο σχολιαστής κάνει χονδροειδή λάθη όταν εκφράζει την γνώμη του, τελικά δεν είναι ο αρθρογράφος που τα κάνει, άλλα η ίδια η εφημερίδα.»
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Στις 7 Φεβρουαρίου 2001 ο συμπαρουσιαστής της Αμερικάνικης πρωϊνής ενημερωτικής εκπομπής, “The Early Show,” o Bryant Gumbel, πήρε συνέντευξη από τον Dennis Ross, τον πρώην ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή, για να τον ρωτήσει ποιά ήταν η σημασία της εκλογής του Αριέλ Σαρόν για την ειρηνευτική διαδικασία. Ο Gumbel παραιτήθηκε από τον ρόλο του αμερόληπτου δημοσιογράφου κάνοντας συνέχεια κατευθυνόμενες ερωτήσεις στον Ross οι οποίες ήταν φορτισμένες με δηλητηριώδεις χαρακτηρισμούς για τον Σαρόν:
Ο Gumbel είπε: «Αλλά έχει (ο Αραφάτ) έστω και κάποια ευκαιρία με τον Σαρόν, όταν πολλοί αντικειμενικοί παρατηρητές τον θεωρούν ρατσιστή και τρομοκράτη και έναν δολοφονικό εγκληματία πολέμου;»
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ακόμα και οι φωτογραφίες μπορεί να είναι σχόλια. Πχ. μία «ειδησεογραφική» φωτογραφία του πρακτορείου Reuters παρουσιάζει νεαρούς Παλαιστινίους να πετούν πέτρες. Στην συρρεαλιστικά ποιητική εικόνα, οι σιλουέτες των επιθετικών Παλαιστίνιων παρουσιάζονται να στέκονται ηρωϊκά σε μία βουνοκορυφή με τις πέτρες τους να αιωρούνται διθυραμβικά μέσα στα επιβλητικά πανέμορφα σύννεφα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Μία γελοιογραφία – σχόλιο στους Los Angeles Times, παρουσίασε έναν Ορθόδοξο Εβραίο να προσεύχεται στο Δυτικό Τείχος (Τείχος των Δακρύων), με τις πέτρες του Τείχους να σχηματίζουν την λέξη «μίσος.» Η λεζάντα έγραφε: «Η Λατρεία του Θεού τους.»
Για να υπερασπιστεί τον εαυτό του έπειτα από διαμαρτυρίες, ο σκιτσογράφος των LA Times, Michael Ramirez, υπέδειξε και έναν δεύτερο άνδρα στην γελοιογραφία (που είναι ξαπλωμένος στο έδαφος και πολύ λιγότερο εμφανής) ο οποίος μάλιστα είναι ένας Μουσουλμάνος που προσεύχεται. Δυστυχώς η καφίγια που θα έδειχνε ότι είναι Μουσουλμάνος είναι σχεδόν αόρατη. Επιπλέον, ο Ramirez δεν μπόρεσε να εξηγήσει γιατί η επιλογή της τοποθεσίας του «μίσους» ήταν το Δυτικό Τείχος, ένας χώρος ιερός μόνο για τους Εβραίους, και το οποίο ποτέ δεν αποτέλεσε έναν χώρο προσευχής για τους Μουσουλμάνους. (Μετά τις διαμαρτυρίες των αναγνωστών, οι Los Angeles Times τροποποίησαν την γελοιογραφία απαλοίφοντας το μοναδικό πλαίσιο της εποχής του Ηρώδη γύρω από το Δυτικό Τείχος, κάνοντάς το να μοιάζει με ένα συνηθισμένο τείχος.)
Τέταρτη Παραβίαση
Η Ελλειψη Πλαισίου
Οταν δεν παρουσιάζουν το σωστό πλαίσιο στο οποίο συμβαίνουν τα γεγονότα και όλο το ιστορικό, οι δημοσιογράφοι μπορούν να διαστρεβλώσουν δραματικά την πραγματική εικόνα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Μία φωτογραφία του BBC, παρουσιάζει δύο Παλαιστίνιους με τα χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη να βρίσκονται στο έδαφος σκυμμένοι στα γόνατα. Ενας Ισραηλινός στρατιώτης στέκεται από πάνω τους και σημαδεύει τα κεφάλια τους με ένα τουφέκι.
Δεν αναφέρεται το πλαίσιο στο οποίο πάρθηκε η φωτογραφία, παρά μόνο η αθώα λεζάντα «Η κατάσταση είναι τεταμένη γύρω από τους Εβραικούς οικισμούς.» Αλλά ποιοί είναι οι Αραβες στην φωτογραφία; Μήπως μόλις έχουν σκοτώσει Εβραίους εν ψυχρό; Η απλώς πήγαιναν αθώα να αγοράσουν ψωμί στην τοπική αγορα; Το BBC δεν διεκρίνιζει. Και γιατί σημαδεύει το όπλο του ο στρατιώτης; Μήπως φυλάει επικίνδυνους κρατουμένους μέχρι να έρθουν ενισχύσεις; Η ετοιμάζεται να τους πυροβολήσει στο κεφάλι από απόσταση αναπνοής; To ΒΒC αφήνει απλώς τον υπαινιγμό να πλανάται.
Μετά τις διαμαρτυρίες αναγνωστών, το BBC άλλαξε την λεζάντα ώστε να λέει «Ισραηλινοί στρατιώτες συλλαμβάνουν Παλαιστίνιους οδηγούς στην Δυτική Οχθη.»
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Τον Φεβρουάριο του 2001, όταν ένας Παλαιστίνιος σκότωσε οχτώ Ισραηλινούς εμβολίζοντας ένα πλήθος ανθρώπων με το λεωφορείο που οδηγούσε, το πρωτοσέλιδο των «Los Angeles Times» παρουσίασε φωτογραφία από το «Associated Press» με το κατεστραμμένο λεωφορείο και τον Παλαιστίνιο οδηγό να κάθεται σωριασμένος πίσω από το τιμόνι με μία λυπημένη έκφραση. Η λεζάντα έγραφε:
“Ο Παλαιστίνιος οδηγός λεωφορείου, Khali Abu Olbeh, 35 ετών, κάθεται τραυματισμένος αφού οδήγησε την αστυνομία σε καταδίωξη 19 μιλίων. Μέλη της οικογένειάς του δήλωσαν ότι ήταν ταραγμένος λόγο οικονομικών δυσκολιών και στεναχωρημένος από την αναταραχή.»
Εν τω μεταξύ, η εφημερίδα “Guardian” (Ηνωμένο Βασίλειο) υπερασπίστηκε τον οδηγό του λεωφορείου χαρακτηρίζοντας τον ως «έναν μέσο Παλαιστίνιο ο όποιος τελικά έσπασε από την συνδυασμένη πιέση της τετράμηνης εξέγερσης και τον οικονομικό αποκλεισμό του Ισραήλ.» Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος ομολόγησε ότι σχεδίασε προσεκτικά την επίθεση, η «Guardian» είπε ότι η επίθεση βρίσκεται μακρυά από τον «καλά σχεδιασμένο στόχο ένος στρατευμένου τρομοκράτη» και υποστήριξε ότι ο δολοφόνος ήταν απλώς μισοκοιμισμένος επειδή έπαιρνε φάρμακα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: To φύλλο της 23ής Οκτωβρίου, του “Teen Newsweek,” ενός περιοδικού που διανέμεται σε μαθητές του Γυμνασίου σε όλη την Αμερική, προβάλλει μία φωτογραφία τρίων Παλαιστίνιων. Ο ένας που βρίσκεται στη μέση επιδεικνύει τα χέρια του βουτηγμένα στο αίμα.. Η λεζάντα λέει: «Στην πόλη Ραμάλλα της Δυτικής Οχθης, Παλαιστίνιοι διαδηλωτές βουτηγμένοι στο αίμα εκφράζουν την οργή τους.»
Το υπονοούμενο είναι ότι οι Παλαιστίνιοι είναι βουτηγμένοι στο αίμα επειδή είναι θύματα της ισραηλινής επιθετικότητας. Δεν υπάρχει καμία αναφορά στο γεγονός ότι αυτοί οι Παλαιστίνιοι είναι αιματοβαμμένοι επειδή μόλις τελείωσαν να ξυλοκοπούν, να μαχαιρώνουν, να καίουν και να ξεκοιλιάζουν δύο αθώους Ισραηλινούς. Και τι λέει η λεξάντα της φωτογραφίας του “Teen Newsweek” για αυτούς τους απεχθείς δολοφόνους; Τους χαρακτηρίζει άκακους «διαδηλωτές.»
Πέμπτη Παραβίαση
Επιλεκτικές Παραλείψεις
Με την επιλογή να προβάλλουν κάποια γεγονότα αντί για άλλα, τα ΜΜΕ ελέγχουν την πληροφόρηση και χειραγωγούν το κοινό αίσθημα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Από τότε που ξέσπασε η βία, τα ΜΜΕ συχνά αναφέρουν ότι η Ιντιφάντα «πυροδοτήθηκε από την προκλητική επίσκεψη του Αριέλ Σαρόν στο Ορος του Ναού.» Αυτό παρά την ομολογία του Παλαιστίνιου Υπουργού Επικοινωνιών, Imad Al Falouji, ότι η Παλαιστινιακή Αρχή είχε προσχεδιάσει την έκρηξη της βίας. Στις 3 Μαρτίου 2001, η ημι-κυβερνητική εφημερίδα της Βηρητού «Daily Star» έγραψε ότι:
«Την Παρασκευή ένας Παλαιστίνιος Υπουργός δήλωσε ότι η πεντάμηνη εξέγερση εναντίον του Ισραήλ είχε σχεδιαστεί από τότε που απέτυχαν οι συνομιλίες για την ειρήνη στο Camp David, τον Ιούλιο, σε αντίθεση με παλιούς ισχυρισμούς ότι ήταν μία αυθόρμητη έκρηξη των Παλαιστινίων. Σε συγκέντρωση της ΟΑΠ στον προσφυγικό καταυλισμό του Ain Al Hilweh, ο Υπουργός Επικοινωνιών της Εθνικής Παλαιστινιακής Αρχής, Imad Al Falouji, δήλωσε ότι η Ιντιφάντα, στην οποία έχουν σκοτωθεί πάνω από 400 άτομα, είχε προσχεδιαστεί.»
Ομως από μία αναζήτηση σε όλη την ιστοσελίδα του CNN για το όνομα του Παλαιστίνιου Υπουργού, Imad Al Falouji, προκύπτει μόνο μία αναφορά σε αυτό το άτομο, κρυμμένη σε τρείς μικρές παραγράφους στο τέλος ενός άρθρου. Μήπως δεν είχε αρκετό ειδησεογραφικό ενδιαφέρον για το CNN, ο ισχυρισμός του Παλαιστίνιου Υπουργού ότι ή Ιντιφάντα είχε προσχεδιαστεί; Και μήπως θα έπρεπε το CNN να πάψει να ισχυρίζεται ότι η επίσκεψη Sharon «πυροδότησε την Ιντιφάντα;»
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Στις 24 Οκτωβρίου 2000, οι «New York Times,» αναφέρθηκαν σε μία περίπτωση παρότρυνσης σε βία από Παλαιστινίους:
«Οι Ισραηλινοί αναφέρονται σε ένα παράδειγμα ενός κηρύγματος που μεταδόθηκε τηλεοπτικά στην οποία ένας θρησκευτικός ηγέτης υπερασπίστηκε την δολοφονία δύο (λυντσαρισμένων) στρατιώτων. «Είτε είναι από το Λικούντ ή το Εργατικό Κόμμα, οι Εβραίοι είναι Εβραίοι,διακύρηξε ο Σεϊχης Ahmad Abu Halabaya, σε ζωντανή μετάδοση από τζαμί στην πόλη της Γάζας μία ημέρα μετά τις δολοφονίες.»
Αλλά οι «Times» δεν μετέδωσαν το κύριο μήνυμα του εμπρηστικού κηρήγματος. Μάλιστα φαίνεται ότι οι «Times» επέλεξαν εσκεμμένα να παραθέσουν μία δήλωση που θα μπορούσε να θεωρηθεί άθωα όταν την βλέπει κανείς εκτός πλαιστίου. Το σημαντικό μήνυμα του κηρύγματος στο τζαμί της Γάζας το οποίο μεταδόθηκε ζωντανά στο επίσημο τηλεοπτικό κανάλι της Παλαιστινιακής Αρχής, είναι το εξής:
«Ακόμα και αν υπογραφεί μία συμφωνία για την Γάζα, δεν θα ξεχάσουμε την Χάιφα, το Ακο, την Γαλιλαία και την Γιάφα, το Τρίγωνο και την έρημο του Νέγκεβ, και τις υπόλοιπες πόλεις και τα χωριά μας. Είναι μόνο θέμα χρόνου. Μην δείχνετε κανέναν οίκτο για τους Εβραίους, οπουδήποτε και αν βρίσκονται σε οποιαδήποτε χώρα. Πολεμήστε τους όπου και να βρισκόσαστε. Οπου τους συναντήσετε σκοτώστε τους.»
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Το «MSNBC» πρότεινε μία σειρά από φωτογραφίες ως «Φωτογραφίες της Χρονιάς για το Ετος 2000». Μεταξύ αυτών είναι και μία που παρουσιάστηκε με τον τίτλο «Ενας Θάνατος στην Γάζα», η οποία απεικονίζει τον δωδεκάχρονο Παλαιστίνιο Mohamed Al Durra, να κρύβεται κουβαριασμένος πίσω από τον πατέρα πριν πυροβοληθεί μέχρι θανάτου. Από τις 49 υποψήφιες φωτογραφίες της χρονιάς, οι περισσότερες ήταν φωτογραφίες της φύσης. Οι μόνες δύο φωτογραφίες με πολιτικό περιεχόμενο φέρουν αντι-ισραηλινά μηνήματα – δηλαδή η φωτογραφία από την Γάζα και μία άλλη φωτογραφία ενός αγοριού (κατά τα φαινόμενα είναι Αραβας) να στέκεται σε ένα κατεστραμμένο σπίτι στην Δυτική Οχθη. Μία πιο αυτονόητη επιλογή, η φωτογραφία των χεριών του Παλαιστινίου βουτηγμένα στο αίμα από το λυντσάρισμα στην Ραμάλλα δεν επιλέχθηκε από το MSNBC.
Η φωτογραφία στην Γάζα χρησιμοποιείται για να αποδειχθεί η βαρβαρότητα των Ισραηλινών στρατιωτών, αλλά δεν παρουσιάζει το πλαίσιο στο οποίο συνέβη το γεγονός, πράγμα που οδηγεί στο λανθασμένο συμπέρασμα ότι το αγόρι πυροβολήθηκε ενώ οι Ισραηλινοί στρατιώτες τον έβλεπαν καθαρά. Αν και τα Ισραηλινά πυρά μπορεί να προκάλεσαν τον τυχαίο θάνατο του αγοριού, υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες για το αν οι Ισραηλινοί στρατιώτες βρίσκονταν σε θέση όπου θα μπορούσαν να είχαν προκαλέσει τον θάνατό του.
Τα ΜΜΕ δεν αναφέρουν κρίσιμες πληροφορίες που σχετίζονται με το θέμα. Τα παιδιά των Παλαιστινίων ενθαρρύνονται να πάνε στην πρώτη γραμμή, και θυσιάζονται εσκεμμένα για να κερδίσουν οι Παλαιστίνιοι την διεθνή συμπάθεια. Επιπλέον, υπάρχουν αρκετά στοιχεία που δείχουν ότι το αγόρι σκοτώθηκε από έναν ένοπλο Παλαιστίνιο που στεκόταν κοντά στον κάμεραμαν. Ολα αυτά ενορχηστρώθηκαν από τους Παλαιστινίους στην αρχή της Ιντιφάντα προκειμένου να κερδίσουν την διεθνή συμπάθεια (κάτι το οποίο έγινε).
Εκτη Παραβίαση
Η χρήση πραγματικών γεγονότων για να βγούν ψεύτικα συμπεράσματα.
Τα ρεπορτάζ των ΜΜΕ συχνά χρησιμοποιούν πραγματικά γεγονότα για να βγούν λανθασμένα συμπεράσματα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Τον Φεβρουάριο του 2001, όταν εξελέγη ο Αριέλ Σαρόν ως Πρωθυπουργός του Ισραήλ, η εφημερίδα «Christian Science Monitor» προσπάθησε να απονομιμοποιήσει την επιλογή των Ισραηλινών ψηφοφόρων λέγοντας ότι η προσέλευση στις κάλπες «ήταν χαμηλή χωρίς προηγούμενο στο 60%) και ότι «τουλάχιστον το 62% των εγγεγραμμένων Ισραηλινών ψηφοφόρων δεν ψήφισε τον Σαρον.»
Στην πραγματικότητα μόνο αυταρχικά καθεστώτα όπως η Βόρεια Κορέα και η Σύρια έχουν 99% προσέλευση στις κάλπες. Στις πραγματικά ελεύθερες εκλογές ο πολίτης έχει και το δικαίωμα να μην ψηφίσει. Στις Ηνωμένες Πολιτείες μόνο το 51% των πολιτών με δικαίωμα ψήφου συμμετείχε στις εκλογές για την Προεδρία το 2000. Αυτό σημαίνει ότι ο Πρόεδρος George W. Bush συγκέντρωσε λιγότερο από το 25% των ψήφων. Επιπλέον, δεν κέρδισε καν την λαϊκή ψήφο (πλειοψηφία των ψήφων στο Αμερικάνικο σύστημα). Για να παραθέσουμε την εκτίμηση του Cobban: «Τουλάχιστον το 75% των Αμερικανών πολιτών με δικαίωμα ψήφου, δεν ψήφισε για τον Bush.» Στις χρονιές στις οποίες γίνονται εκλογές μόνο για το Κογκρέσο, η προσέλευση των Αμερικανών ψηφοφόρων πέφτει στο 36 – 38%. Αλλά κανείς δεν προσφεύγει σε κατηγορίες που υπονομεύουν το κύρος και την νομιμότητα του Αμερικανού Πρόεδρου.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Πολλά άρθρα αναφέρουν ότι «εκατοντάδες άνθρωποι έχουν σκοτωθεί, η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων είναι Παλαιστίνιοι.» Αυτό είναι ένα αδιαμφιβήτητο γεγονός, αλλά χωρίς να εξηγηθούν αυτά τα στοιχεία, ο αναγνώστης βγάζει το λανθασμένο συμπέρασμα ότι οι Ισραηλινοί στρατιώτες είναι οι επιτιθέμενοι και ότι χρησιμοποιούν υπερβολική βία.
Ομως εαν οι ισραηλινές δυνάμεις στην πραγματικότητα έκαναν αυτά για το οποία τις κατηγορούν – δηλαδή ότι πυροβολούν τυφλά μέσα σε πλήθη με αυτόματα όπλα, τότε θα είχαν πεθάνει πολλές χιλιάδες Παλαιστίνιοι. Στην πραγματικότητα η αναλογία των θανάτων για κάθε βίαια διαδήλωση αντιστοιχεί κατά μέσον όρο σε λιγότερο από έναν θάνατο για κάθε βίαια διαδήλωση.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Το “Teen Newsweek,” ένα περιοδικό που διανέμεται σε μαθητές του Γυμνασίου σε όλη την Αμερική, δημοσίευσε ένα διάγραμμα που παρουσίαζει τον αριθμό των Παλαιστίνιων και Ισραηλινών παιδιών που έχουν σκοτωθεί από το 1987. Οι αριθμοί των Παλαιστινίων που παρουσίαζονται με έντονο κόκκινο χρώμα είναι πολύ υψηλότεροι από τον αριθμό των Ισραηλινών απωλειών, οι οποίες παρουσιάζονται με ένα λιγότερο εμφανές κίτρινο χρώμα. Δεν υπάρχει καμία εξήγηση για τις συνθήκες στις οποίες πέθαναν αυτά τα παιδιά. Το υπονοούμενο είναι ότι υπάρχει κάποια ταύτιση – αν και τα παιδιά των Παλαιστινίων πέθαναν ενώ επεδίωκαν να γίνουν μάρτυρες στο πλαίσιο βιαίων επιθέσεων εναντίον των ισραηλινών δυνάμεων, ενώ τα ισραηλινά παιδιά σκοτώθηκαν την ώρα που κάθονταν σε δημόσιους χώρος – σε ένα λεωφορείο ή μία καφετέρια. Ανατινάχθηκαν από έναν Παλαιστίνιο βομβιστή αυτοκτονίας.
Εβδομη Παραβίαση
Διαστρέβλωση των Γεγονότων.
Στον σημερινό ανταγωνιστικό κόσμο των ΜΜΕ, οι δημιοσιογράφοι συχνά δεν έχουν τον χρόνο, την διάθεση ή τα μέσα για να εξακριβώσουν μία είδηση πριν παραδώσουν ένα άρθρο για δημοσίευση.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Σε ρεπορτάζ για την βία στον Τάφο του Ιωσήφ, το CNN, έγραψε ότι:
«Εν των μεταξύ, τουλάχιστον 77 άνθρωποι, οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι, έχουν πεθάνει κατά την διάρκεια σφοδρών συγκρούσεων στον Τάφο του Ιωσήφ, αυτήν την εβδομάδα. Ο μόνος Ισραηλινός στρατιώτης που πέθανε κατά την διάρκεια των συγκρούσεων πέθανε από αιμοραγία στον τάφο καθώς τα σωστικά συνεργεία προσπαθούσαν επί ώρες να τον πλησιάσουν.»
Ο ισχυρισμός του CNN ότι 77 άνθρωποι πέθαναν σε μία εβδομάδα συγκρούσεων στον Τάφο του Ιωσήφ, είναι ένα χονδροειδές ειδησεογραφικό λάθος. Σύμφωνα με το CNN, εφόσον σκοτώθηκε ένας Ισραήλινος τα άλλα 76 άτομα ήταν προφανώς Παλαιστίνιοι. Αλλά στην πραγματικότητα, έξι Παλαιστίνιοι και ένας Ισραηλινός στρατιώτης πέθαναν εκείνη την εβδομάδα στον Τάφο του Ιωσήφ. Δηλαδή το CNN αναφέρθηκε στο σύνολο των απωλειών των Παλαιστινίων σε όλες τις συγκρούσεις εκείνη την εβδομάδα και συνέκρινε αυτόν τον αριθμό με μία απώλεια των Ισραηλινών σε ένα μεμονωμένο περιστατικό.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Οι «New York Times,» το «Associated Press», και άλλοι μεγάλοι δημιοσιογραφικοί οργανισμοί δημοσίευσαν την φωτογραφία ενός αιμόφυρτου και χτυπημένου νεαρού άνδρα, ο οποίος βρίσκεται σκυμμένος κάτω από έναν Ισραηλινό αστυνομικό που κράταει ένα γκλόμπ. Η λεξάντα τον περιγράφει σαν Παλαιστίνιο – θύμα στις πρόσφατες βίαιες διαδηλώσεις υπονοόντας ξεκάθαρα ότι τον ξυλοκόπησε ο ισραηλινός αστυνομικός.
Στην πραγματικότητα ο αιμόφυρτος «Παλαιστίνιος» που εμφανίζεται στην φωτογραφία είναι ο Tuvia Grossman, ένας εικοσάχρονος Εβραίος φοιτητής από το Σικάγο, που σπούδαζε στην Ιερουσαλήμ. Και οι θύτες δεν ήταν Ισραηλινοί, αλλά ένας όχλος Παλαιστινίων, που ξυλοκόπουσε και μαχαίρωνε τον Grossman χωρίς οίκτο για δέκα λεπτά. Και ο εξαγριωμένος ισραηλινός αστυνομικός με το γκλόμπ προσπαθούσε να εμποδίσει τους Παλαιστινίους να αποτελειώσουν το λυντσάρισμά τους.
Η μεροληπτική στάση στα ΜΜΕ υποθέτει ότι εαν υπάρχει θύμα, πρέπει να είναι Παλαιστίνιος. Αλλά ποιά είναι τα πραγματικά θύματα και ποιοί είναι οι επιτιθέμενοι; Η αλήθεια είναι συχνά το αντίθετο από αυτό που φαίνεται.
Παρακολουθώντας στενά τα ΜΜΕ, μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα. Επειτα από δημόσιες πιέσεις οι «New York Times» ξαναδημοσίευσαν την φωτογραφία του Tuvia Grossman με την σωστή λεζάντα μαζί με ένα ολόκληρο άρθρο που περιέγραφε το σχεδόν λυνταρισμά του στα χέρια βίαιων Παλαιστινίων διαδηλωτών.
Προσφορά του aish.com