Οι βιβλιοθηκάριοι Δευτέρα 2.5.2022
Zack Rothbarth
Λίγο πριν γίνει ο πιο διάσημος κομμωτής στον κόσμο και χτίσει μια επιχειρηματική αυτοκρατορία, ο Sassoon πολέμησε για την ανεξαρτησία του Ισραήλ. Έχασε φίλους, απέκτησε αυτοπεποίθηση, πέρασε εβδομάδες χωρίς ντους και κυριολεκτικά δεν έμαθε ποτέ την εβραϊκή λέξη για την "υποχώρηση"...
Ένας καλοχτενισμένος Vidal Sassoon ποζάρει για μια φωτογραφία ενώ βρισκόταν στο Ισραήλ, 1948 (Πρωτότυπη φωτογραφία: Toldot Yisrael μέσω της οικογένειας Sassoon / Χρωματισμός: MyHeritage)
"Καθώς έβγαινα από την αίθουσα, ήξερα ότι δεν θα έκοβα μαλλιά για αρκετό καιρό".
Απρίλιος 1948. Ο Vidal Sassoon, ένας φτωχός 20χρονος Εβραίος που μάθαινε πώς να κόβει γυναικεία μαλλιά τη μέρα και κυριολεκτικά πολεμούσε φασίστες στους δρόμους του Λονδίνου τη νύχτα, είχε μόλις στρατολογηθεί κρυφά για να πολεμήσει για την ανεξαρτησία του Ισραήλ.
Σύντομα θα βρεθεί στο Παρίσι και στη συνέχεια σε ένα ύποπτο αεροσκάφος της Dakota, για να προσγειωθεί τελικά έξω από τη Haifa μετά από στάσεις στη Ρώμη και την Αθήνα. Ομαδοποιημένος με άλλους αγγλόφωνους εθελοντές στην Palmach, την επίλεκτη δύναμη μάχης που αργότερα θα ενσωματωνόταν στις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις, ο Vidal και οι σύντροφοί του στάλθηκαν στη Negev όπου ζούσαν σε στέγασες καλύβες και περνούσαν εβδομάδες χωρίς να αλλάζουν ρούχα ή να κάνουν ντους, πόσο μάλλον να φτιάχνουν τα μαλλιά τους.
Όπως πολλοί άλλοι ξένοι εθελοντές, τα εβραϊκά του Vidal ήταν ελάχιστα.
Σε μια σπάνια συνέντευξη του 2010 (δείτε το βίντεο 2010 interview) που διεξήχθη στο πλαίσιο του Toldot Yisrael, ενός προγράμματος προφορικής ιστορίας που επικεντρώνεται στην ιδρυτική γενιά του Ισραήλ, θυμήθηκε:
"Ποτέ δεν μας έμαθαν τη λέξη "υποχώρηση" στα εβραϊκά".
"Όλες οι εντολές δίνονταν στα εβραϊκά, τα οποία κανείς μας δεν καταλάβαινε, αν και σύντομα μάθαμε με τον δύσκολο τρόπο να αναγνωρίζουμε τους ήχους", ανέλυσε στα πρώτα του απομνημονεύματα, με τίτλο "Συγγνώμη που σας άφησα να περιμένετε, κυρία. Μάλιστα, το κενό στις γλωσσικές του γνώσεις παραλίγο να σκοτώσει τον Sassoon, όταν ένα αιγυπτιακό τεθωρακισμένο όχημα έτρεχε προς το μέρος του, "καίγοντας με το πολυβόλο του", ενώ οι σφαίρες του "γαργαλούσαν την άμμο γύρω μας":
"... κανείς δεν μας είχε πει πώς να πούμε “Τρέξτε σαν τρελοί” σε αυτή την αρχαία γλώσσα. Ίσως νόμιζαν ότι δεν θα το ακούγαμε ποτέ..."
Ο Sassoon και οι φίλοι του ανέβηκαν στον πλησιέστερο λόφο, τρέχοντας για να καλυφθούν μαζί με τους οπλίτες sabra. Ένας από τους ταχύτερους στρατιώτες, ο Sassoon θα τον είχε προλάβει χωρίς κανένα πρόβλημα, αν δεν υπήρχε μια απροσδόκητη και ντροπιαστική τροπή των γεγονότων...
"Θα τα είχα καταφέρει εύκολα, αν δεν με είχε χτυπήσει - μια πολύ προσωπική κρίση. Η ζώνη μου έσκασε!
…Τo παντελόνι μου έπεσε γύρω από τους αστραγάλους μου. Έπεσα με τα μούτρα. Μέχρι να βγάλω την άμμο από το στόμα μου και το παντελόνι μου στο σωστό στρατιωτικό επίπεδο, οι σύντροφοί μου βρίσκονταν πενήντα μέτρα μπροστά μου, σκαρφαλωμένοι σε εκείνο το λόφο μέσα σε ένα σύννεφο σκόνης. Με το όπλο Sten στο ένα χέρι, με την αξιοπρέπεια ψηλά στο άλλο, έφυγα από πίσω τους...".
Σε μεταγενέστερα απομνημονεύματά του, ο Vidal: The Autobiography, ο Sassoon αφηγήθηκε:
"Τα νέα για το κατόρθωμά μου κυκλοφόρησαν και για περίπου ένα μήνα, στρατιώτες που δεν γνώριζα καν με κοίταζαν και άρχιζαν να γελούν. Η αμηχανία έμεινε μαζί μου, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ήταν ένα αξέχαστο μάθημα αυτοσυντήρησης...".
Ωστόσο, ο πόλεμος δεν ήταν, φυσικά, μόνο διασκέδαση και παιχνίδια.
Ο Sassoon και 41 συμπολεμιστές του κατέλαβαν έναν στρατηγικό λόφο από τις αιγυπτιακές δυνάμεις σε μια τολμηρή επίθεση νωρίς το πρωί, την επιτυχία της οποίας αποκάλεσε "αιματηρό θαύμα" - και η οποία κόστισε βαρύ τίμημα. Επτά στρατιώτες σκοτώθηκαν καταλαμβάνοντας το "Hill 18", ενώ πολλοί άλλοι εγκατέλειψαν το πεδίο της μάχης με φορεία.
"Δεν συγκινήθηκα. Ήμουν επίσης ένας από τους τυχερούς. Αλλά οι απώλειες ήταν πολύ υψηλές", θυμήθηκε αργότερα για τη θητεία του πολεμώντας στη Λωρίδα της Γάζας και γύρω από αυτήν, στο πλαίσιο της στρατηγικής σημασίας Επιχείρησης Yoav.
Η πιο οδυνηρή εμπειρία του μελλοντικού θρυλικού κομμωτή κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν να δει έναν από τους φίλους του να σκοτώνεται καθώς έτρεχε προς τον Vidal με κάποιες μερίδες.
"Του έφυγε το μισό κεφάλι. Ένας ελεύθερος σκοπευτής τον έπιασε. Νομίζω ότι είναι η μόνη φορά που πραγματικά βγήκα εκτός εαυτού... Πήγα στο τέλος του χαρακώματος και απλά έκανα εμετό", αφηγήθηκε στη συνέντευξη του 2010.
Ο Vidal θυμόταν αρκετά έντονα το πρώτο ντους που έκανε σε ένα κιμπούτς αφού έφυγε από το πεδίο της μάχης, χαρακτηρίζοντάς το "μία από τις μεγαλύτερες πολυτέλειες που γνώρισα ποτέ".
"Το νερό έπεφτε καταρρακτωδώς πάνω μας, απομακρύνοντας τη βρωμιά των ημερών και ξεπλένοντας και κάποιες από τις πιο ζοφερές αναμνήσεις".
Αν και κάπως εντυπωσιακή σε αντίθεση, ίσως δεν είναι περίεργο που το όνομα "Vidal Sassoon" θα γινόταν συνώνυμο με τις πανταχού παρούσες διαφημίσεις με επίκεντρο το ντους, τα σαπούνια, τα σαμπουάν και άλλα προϊόντα.
"Γύρισα από το Ισραήλ με πολύ περισσότερη αυτοπεποίθηση... Μου έδωσε την έμπνευση να συνεχίσω και να κάνω άλλα πράγματα", θυμήθηκε στη συνέντευξή του στην Toldot Yisrael.
Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια από το "πολυτελές" ντους του στη Negev, το φτωχό εβραιόπουλο από το Λονδίνο έγινε ο πιο διάσημος κομμωτής στον κόσμο, ένα παγκόσμιο σύμβολο της λαϊκής κουλτούρας, με το όνομά του να κοσμεί κομμωτήρια, ακαδημίες και προϊόντα ομορφιάς σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 ήταν ένα παγκόσμιο πολιτιστικό είδωλο, αναγνωρισμένο και αναφερόμενο ακόμη και στο μακρινό Ισραήλ. Ισραηλινοί κομμωτές καυχιόντουσαν ότι τα κουρέματά τους ήταν "σαν στου Vidal ". Κάποιοι από αυτούς είχαν πάει ακόμη και στο Λονδίνο για να μάθουν από τον ίδιο τον δάσκαλο, αν και οι περισσότεροι απλώς πήγαιναν στις ακαδημίες του ή απλώς μιμούνταν τα στυλ που δημιούργησε και έκανε δημοφιλή.
Ωστόσο, μόνο μετά τη δημοσίευση των πρώτων απομνημονευμάτων του το 1968 και την επέκταση της επιχειρηματικής του αυτοκρατορίας στα χρόνια που ακολούθησαν, έγινε ευρύτερα γνωστή η συμμετοχή του Sassoon στον αγώνα του Ισραήλ για την ανεξαρτησία.
Το 1970, ο David Carmeli, ο διοικητής του Sassoon στην Palmach, ο οποίος έκτοτε είχε γίνει ένας σεβαστός εμπειρογνώμονας σε θέματα υδάτων και γεωργικής μηχανικής στο διάσημο Technion, μεταφέρθηκε αεροπορικώς στο Λονδίνο για να εκπλήξει τον Vidal σε ένα επεισόδιο της εκπομπής "This is Your Life".
Λίγα χρόνια αργότερα, ο Carmeli μεταφέρθηκε στη Νέα Υόρκη για να μιλήσει σε μια ειδική εκδήλωση για τον εορτασμό του "πρώτου ετήσιου δείπνου για την απονομή του βραβείου Beauty Hall of Fame του Αμερικανοεβραϊκού Κογκρέσου" - μια τιμή τόσο ιδιαίτερη που φαίνεται ότι δημιουργήθηκε αποκλειστικά για τον Vidal Sassoon, ο οποίος ήταν προφανώς ο μοναδικός ποτέ αποδέκτης του "ετήσιου" βραβείου.
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα The Sentinel στις 25 Δεκεμβρίου 1975, διατίθεται μέσω της Ψηφιακής Συλλογής της Εθνικής Βιβλιοθήκης του Ισραήλ.
Για το υπόλοιπο της ζωής του, ο Vidal Sassoon έχτισε μια αυτοκρατορία του στυλ και της φιλανθρωπίας - υποστηρίζοντας φωνητικά και οικονομικά πολλούς Εβραίους και Σιωνιστές, συμπεριλαμβανομένου του Εβραϊκού Πανεπιστημίου και του Διεθνούς Κέντρου Vidal Sassoon για τη Μελέτη του Αντισημιτισμού. Πίστευε ότι ο παγκόσμιος αντισημιτισμός θα μπορούσε να νικηθεί μόνο μέσω της εκπαίδευσης των νέων και ενός "πολύ ισχυρού Ισραήλ που υποστηρίζει την αξιοπρέπεια των Εβραίων παντού".
"Το Ισραήλ μας έδωσε αξιοπρέπεια. Το Ισραήλ σημαίνει το ίδιο το αίμα της ζωής μας. Δεν μπορούμε να αφήσουμε καμία φυλή ή λαό να αποφασίσει για το πεπρωμένο μας", είπε σε μια επίδειξη μόδας το 1981 για τη συγκέντρωση χρημάτων για το Israel Bonds.
Περισσότερα από τριάντα χρόνια νωρίτερα, τα θέματα στην πατρίδα είχαν απαιτήσει από τον Vidal να φύγει από το Ισραήλ για το Λονδίνο, αφού ο πατριός του έπαθε καρδιακή προσβολή και η αγαπημένη του μητέρα -που τον είχε ενθαρρύνει να πάει να πολεμήσει- χρειαζόταν τον γιο της στο σπίτι για να τη βοηθήσει να τη στηρίξει.
Λίγο πριν ο Vidal επιστρέψει στην Αγγλία, η αρραβωνιαστικιά του άντρα που είχε δει να σκοτώνεται στη μάχη του το είπε:
"Αυτό είναι το σπίτι σου, Vidal. Αυτή είναι η πατρίδα σου. Δεν αρκεί μόνο να πολεμάς γι' αυτήν. Αυτό είναι άσκοπο, στην πραγματικότητα, αν δεν μείνεις να βοηθήσεις να την οικοδομήσεις".
"Είχε δίκιο;" διερωτήθηκε ο Vidal δύο δεκαετίες αργότερα.
"Μερικές φορές αναρωτιέμαι." ֍
------------------------------------------
Πολλές ευχαριστίες στην ομάδα του Toldot Yisrael για τη βοήθειά της στην προετοιμασία αυτού του άρθρου. Η πλήρης συνέντευξή τους με τον Vidal Sassoon είναι διαθέσιμη here. Το Toldot Yisrael είναι μια πρωτοβουλία αφιερωμένη στην καταγραφή των μαρτυριών της γενιάς που ίδρυσε το κράτος του Ισραήλ. Η συλλογή κατατίθεται τώρα στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ.
Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Gesher L’Europa, της πρωτοβουλίας της Εθνικής Βιβλιοθήκης του Ισραήλ να συνδεθεί με ανθρώπους, ιδρύματα και κοινότητες σε όλη την Ευρώπη και πέρα από αυτήν, μέσω της αφήγησης ιστοριών, της ανταλλαγής γνώσεων και της εμπλοκής της κοινότητας.
https://blog.nli.org.il/en/hoi-sassoon/? _atscid=3_2269_207857576_10134345_0_Txtdafdfdjshpu2p2p8&utm_source=activetrail&utm_medium=email&utm_campaign=%20English%20Newsletter%20-%2003.05.2021