25 Μαΐου. «Μέρα Μαγιού  μου μίσεψες»

Ionikhenotita.gr. Τετάρτη 25.5.2022
Χρηστίνα Σ. Σωτήρχου

Για κάποιους το Χαϊδάρι, είναι το στρατόπεδο από το οποίο ξεκίνησαν για την αθανασία οι «200» της Καισαριανής. Όμως δεν ήταν μόνο οι «200».

25.000 φυλακισμένοι και 1.900 εκτελέσεις είναι ο τραγικός απολογισμός του μεγαλύτερου στρατοπέδου συγκέντρωσης και μεταγωγής στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. Για μένα, το Χαϊδάρι είναι το στρατόπεδο που φυλακίστηκε και βασανίστηκε ο πατέρας μου. Ενώ ήταν σε κωματώδη κατάσταση, σώθηκε από μια Γερμανίδα νοσοκόμα του Ερυθρού Σταυρού, που φρόντισε και για την αποφυλάκισή του.

(Η ζωή και ο θάνατος στο Χαϊδάρι και τον προθάλαμό του, την κόλαση της οδού Μέρλιν, ήταν και προϊόν οικονομικών συναλλαγών. Οι συγγενείς των κρατουμένων πιέζονταν από τα «κτήνη της Ειδικής» να δώσουν ως λύτρα χρυσές λίρες προκειμένου να αποφυλακίσουν ή να μην εκτελεστούν οι κρατούμενοι . Δεν γνωρίζω αν πληρώθηκαν λύτρα για να σωθεί ο πατέρας μου, επειδή αν έγινε κάτι τέτοιο, δεν το έμαθε ποτέ. Αναφέρω μόνο ότι η μητέρα του ήταν πολύ πλούσια και θα μπορούσε να δώσει τα πάντα για το μοναχογιό της).

Μια σχεδόν άγνωστη πτυχή του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου, είναι η αποστολή σκλάβων εργατών για καταναγκαστική εργασία.

Σαν σήμερα, το μεσημέρι της Πέμπτης 25 Μαΐου 1944, 850 άνδρες και 61 γυναίκες, αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης (χριστιανοί ορθόδοξοι, ηλικίας από 14 χρονών και άνω) ξεκίνησαν από το Χαϊδάρι τραγουδώντας τραγούδια της Λευτεριάς. Στο Ρουφ, επιβιβάστηκαν ανά 30-40 άτομα σε φορτηγά βαγόνια με προορισμό τα ναζιστικά κάτεργα. Τα τραίνα αυτά δεν είχαν προτεραιότητα και το ταξίδι διαρκούσε αρκετές μέρες, με τους «σκλάβους εργάτες» να υποφέρουν από την έλλειψη νερού και φαγητού. Στη Gera της Θουριγγίας, τα βαγόνια των ανδρών χωρίστηκαν από τα βαγόνια των γυναικών.

Στις 4 Ιουνίου 1944, οι 850 Έλληνες (οι περισσότεροι είχαν συλληφθεί στο Μπλόκο της Κοκκινιάς, της Καλογρέζας και της Ελευσίνας) μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Neuengamme κοντά στο Αμβούργο (αρ.32301-33150). Όσοι δεν πέθαναν στο στρατόπεδο, κατά την διαδικασία της εκκένωσης τον Απρίλη του 1945, κλείστηκαν για μέρες χωρίς φαγητό και νερό, στα αμπάρια του Cap Arcona και Thielbek, των πλοίων που βομβαρδίστηκαν από τη RAF στις 3.5.1945 και είτε κάηκαν είτε εκτελέστηκαν από τα SS στην προσπάθειά τους να γλιτώσουν από τις φλόγες. Στη λίστα των Ελλήνων επιζώντων του στρατοπέδου Neuengamme, εμφανίζονται μόνο 68 ονόματα.

Προσωπικά αντικείμενα των Ελλήνων διασώθηκαν και ευελπιστώ στον επαναπατρισμό τους.

Τα περισσότερα αρχεία του στρατοπέδου συγκέντρωσης Neuengamme καταστράφηκαν, πολλά ονόματα χάθηκαν και έμεινε μόνο ο αριθμός τους και ότι ήταν Έλληνες πολιτικοί κρατούμενοι.

Η έρευνά μου να δώσω τεκμηριωμένα όνομα σε κάθε αριθμό δεν έχει ολοκληρωθεί.

Αυτός είναι και ο λόγος που επέλεξα αναφερθώ μόνο στις 61 γυναίκες, με γνώμονα την αφηγηματική μαρτυρία της μαθήτριας Ανθούλας Λαλοπούλου και της φοιτήτριας της ΑΣΚΤ Λόλας Βαρβέρη, όπως δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ στις 15.8.1945.

Στην ιερή μνήμη του πατέρα μου Σωτήρχου Σωτήριου του Χρήστου (5.5.1924-25.5.1981), που σήμερα συμπληρώνονται 40 χρόνια από το θάνατό του.

Χρηστίνα Σ. Σωτήρχου

Πηγή: Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας/ http://62.103.28.111/aski/rec.asp?id=49041

1939 - 1945 Στρατόπεδο συγκέντρωσης Ravensbrück

Στο Πρωσικό χωριό Ravensbrück, τα SS έχτισαν το μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης γυναικών στη γερμανική επικράτεια και την άνοιξη του 1939 μεταφέρθηκαν οι πρώτες γυναίκες κρατούμενοι. Τον Απρίλιο του 1941, δημιουργήθηκε και ένα ανδρικό στρατόπεδο που ήταν υπό τη διοίκηση του γυναικείου στρατοπέδου. Τον Ιούνιο του 1942 προστέθηκε το λεγόμενο "Jugendschutzlager Uckermark", για νεαρές γυναίκες και κορίτσια. Μεταξύ 1939 και 1945 περίπου 120.000 γυναίκες και παιδιά, 20.000 άνδρες και 1.200 νέες γυναίκες καταγράφηκαν ως κρατούμενοι. Όσοι απελάθηκαν στο Ravensbrück προέρχονταν από περισσότερα από 30 έθνη, συμπεριλαμβανομένων των Εβραίων καθώς και των Sinti και Roma. Δεκάδες χιλιάδες δολοφονήθηκαν, πέθαναν από πείνα, ασθένεια ή ιατρικά πειράματα. Στο πλαίσιο της εκστρατείας "14f13", δολοφονήθηκαν περίπου 1.900 κρατούμενοι που θεωρήθηκαν ανάπηροι ή ανίκανοι να εργαστούν.

Έξω από το στρατόπεδο, η Siemens & Halske έχτισε 20 εργοστασιακές αίθουσες στις οποίες κρατούμενοι χρησιμοποιήθηκαν για καταναγκαστική εργασία από τα τέλη του καλοκαιριού 1942.

Καθώς ο πόλεμος συνεχιζόταν, δημιουργήθηκαν 40 δορυφορικά στρατόπεδα σε ολόκληρο το Ράιχ , στο οποίο κρατούμενοι από το Ravensbrück εκτελούσαν καταναγκαστική εργασία.

Αμέτρητες γυναίκες εκτελέστηκαν με πυροβόλα όπλα. Στις αρχές του 1945, οι SS δημιούργησαν ένα προσωρινό θάλαμο φυσικού αερίου σε στρατώνα δίπλα στο κρεματόριο, όπου θανατώθηκαν 5.000 έως 6.000 κρατούμενοι από τα τέλη του Ιανουαρίου έως και τον Απρίλιο του 1945. Μεταξύ αυτών ήταν περίπου 100 κρατούμενοι από το στρατόπεδο των ανδρών.

Κατά τους τελευταίους μήνες του πολέμου και λόγω της ταχύτατης προέλασης του Κόκκινου Στρατού, η ηγεσία των SS αποφάσισε την εξόντωση όσων κρατουμένων είχαν επιζήσει, με στόχο την εξάλειψη των μαρτύρων των φρικαλεοτήτων που είχαν διαπραχθεί. Σε αυτό το «πρόγραμμα» εντάσσεται η θανάτωση με αέρια 130 βρεφών και εγκύων το Μάρτιο του 1945.

Στα τέλη Μαρτίου του 1945, η ηγεσία των SS αποφασίζει να μεταφέρει τα αρχεία του στρατοπέδου έξω από αυτό, μαζί με όλο τον εργαστηριακό εξοπλισμό. Στις 27 και 28 Απριλίου εκκενώνεται το στρατόπεδο από όσες κρατούμενες μπορούν να περιπατήσουν, οι οποίες ξεκινούν μια «πορεία θανάτου». Στις 30 Απριλίου φθάνουν στο στρατόπεδο τα Σοβιετικά στρατεύματα. Βρίσκουν εκεί μόνο

3.000 γυναίκες και 300 άνδρες, όλους στα τελευταία στάδια της εξάντλησης.

Οι πρώτες Εβραίες πολιτικοί κρατούμενοι, Olga Benário Prestes, Γερμανίδα κομμουνίστρια, σύζυγος του Luís Carlos Prestes (Γενικός Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Βραζιλίας από το 1943 έως το 1980), εκτελέστηκε στις 23 Απριλίου 1942, και η Dr. Käthe Pick Leichter Αυστριακή κοινωνική επιστήμονας, σοσιαλίστρια συνδικαλίστρια, ιδρύτρια και επικεφαλής του Τμήματος της Γυναίκας στο Επιμελητήριο Εργασίας της Βιέννης, εκτελέστηκε στις 17 Μαρτίου 1942.

Και οι δύο εκτελέσεις έγιναν στο θάλαμο αερίου του Κέντρου Ευθανασίας του Bernburg . Και οι δύο τιμώνται και μνημονεύονται.

Lists of Arrivals from various Concentration Camps to CC Ravensbrück, Change of strength reports, 1938 – 1944/ ΕΙΔΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΠΟ ΑΘΗΝΑ, άφιξη 4.6.1944

Οι «Λίστες Μεταφορών», μεταφέρθηκαν λαθραία από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Ravensbrück από τους κρατουμένους τον Απρίλιο του 1945.

https://collections.arolsen-archives.org/en/archive/1-1-35-1_8143899/?p=1&doc_id=129643347  https://collections.arolsen-archives.org/en/archive/1-1-35-1_8143899/?p=1&doc_id=129643348

Ειδική μεταφορά από την Αθήνα 4.6.1944

Σημειώσεις:
Στις λίστες πρόσβασης του στρατοπέδου γυναικών που έχουν ταυτοποιηθεί μέχρι στιγμής, υπάρχουν 881 παιδιά ηλικίας δύο έως 16 ετών από 18 έθνη.

Στη λίστα των «61» υπάρχουν 4 παιδιά κάτω των 16, οι μαθήτριες:

Δεληθανάση Ιωάννα από τον Πόρο ετών 15 Κακούτη Κωνσταντίνα από τα Οινόφυτα ετών 15 Λαλοπούλου Ανθούλα από την Αθήνα ετών 16 Παπαευσταθίου Καλομοίρα από την Ιστιαία ετών 15

Στη λίστα των «61», όλες εμφανίζονταν ως κομμουνίστριες, χριστιανές ορθόδοξες, αν και υπήρχαν 5 Εβραίες.

Στη λίστα των «61», οι 49 συλλήψεις είχαν γίνει στην Αθήνα και οι 12 στην Εύβοια.
Στην Εύβοια οι συλλήψεις έγιναν από τα «Ελληνικά SS» και μεταφέρθηκαν στο Στρατόπεδο Χαϊδαρίου στις 17.2.1944,(κατάθεση της Μαρίας Μπουζαίου, που δόθηκε στις 8.6.1945. (MILITARY GOVERNMENT OF GERMANY MG/PS/14 / https://collections.arolsen-archives.org/en/archive/7535781/?p=1&s=1628&doc_id=7535787)

Η φοιτήτρια της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, Λόλα Βαρβέρη δεν στάλθηκε στο Νταχάου όπως αναφέρεται στο Ριζοσπάστη (https://www.rizospastis.gr/story.do?id=1659447) και δυστυχώς αναπαράγεται.

Η δεκαεξάχρονη μαθήτρια Ανθούλα Λαλοπούλου, ήταν αδελφή της αγωνίστριας της Εθνικής Αντίστασης ηθοποιού Μαίρης Λαλοπούλου.

Η Παναγιού Καπενή, ήταν μάνα με 6 παιδιά.

Λαλοπούλου Ανθούλα- Βαρβέρη Λόλα...

«Και να τώρα κι΄ εμείς δεν είμαστε παρά νούμερα 41270, 41293,41293…με τα πελώρια Χ στις πλάτες μ΄ ένα σκουριασμένο πιάτο στη ζώνη κι΄ ένα ξύλινο κουτάλι σέρνοντας τα βαρειά τσόκαρα».

«Κι όταν σέρναμε το βαρύ οδοστρωτήρα σαν ανθρώπινα άλογα, παίρναμε κουράγιο σιγοτραγουδώντας μες΄ απ΄ τα δόντια μας»

Πηγή εικόνων: Holocaust Education & Archive Research Team. 
Οι φυλακισμένοι επιστρέφονται στο στρατόπεδο συγκέντρωσης γυναικών στο Ravensbruck μετά από μια ημέρα καταναγκαστικής εργασίας. Πηγή εικόνων: Holocaust Education & Archive Research Team/
http://www.holocaustresearchproject.org/othercamps/galleries/ravensgal/Women%20at%20Ravensbruck.htmlç

«HASAG Leipzig» (Haftlingw-Nr 1627-1686)

«20 του Ιούλη. Το μέτωπο έχει ανάγκη από άνδρες, μα και τα εργοστάσια από εργατικά χέρια. Ευτυχώς οι «καλοί» έλληνες οι «πραγματικοί» πατριώτες φρόντισαν να μας στείλουν στην κατάλληλη στιγμή. Εμείς θα συμπληρώσουμε το κενό στη φάμπρικα. Το νέο μας στρατόπεδο είναι η Λειψία και η καινούργια μας δουλειά είναι να φτίαχνωμε βόλια για να χτυπούν τα΄ αδέρφια μας». 

Με πόσους κόπους και αγωνίες καταφέρναμε να βγάλουμε τη μισή παραγωγή. Πόση προσοχή για να μη πιαστούμε επ΄ αυτοφόρω οι «τρελλές» Ελληνίδες, όπως μας έλεγαν. Αλλά και τι εθνική παρηφάνεια για μας να μισερεύεται η πολεμική παραγωγή των Ναζήδων από το τμήμα των Ελληνίδων. Ο Γερμανός υπεύθυνος του τμήματος στέλνεται γι΄ αυτό στο μέτωπο και στη θέση του μας ήρθε άλλος ναζιστής. Μα τίποτα η παραγωγή δεν ανεβαίνει ούτε με την τρομοκρατία, ούτε με το ξύλο. 150 χιλιάδες σφαίρες λιγώτερες τη μέρα. Το ηθικό και η στάση των Ελληνίδων προκαλεί το θαυμασμό των επιστρατευμένων ξένων εργατών, και πολλές φορές κι΄ αυτών των Γερμανών. 

Μια νερόβραστη σούπα από σάπια και σκουληκιασμένα καρότα για το μεσημέρι, ένα κομμάτι «ψωμί» με ίχνη μαργαρίνης για το βράδυ ήταν το καθημερινό μας συσσίτιο. Κι΄ όταν τα ξημερώματα ύστερα από 5ωρο ύπνο, που δεν μας ξεκούραζε, ακούγαμε το απαίσιο προσκλητήριο, πεταγόμαστε ιδρωμένες από το νυχτερινό πυρετό στον παγωμένο αέρα της Σαξωνίας. 

Επιστημονική μέθοδος σιγανής μα σίγουρης εξόντωσης. Όμως έπρεπε να ζήσουμε. Παλεύει ο λαός κάτω στην Ελλάδα για τη ζωή τη διατήρησή του. Παλεύαμε και μείς με τα δικά μας μέσα για τη διατήρησή μας. Κουταλιά-κουταλιά γεμίζει το δεύτερο πιάτο της άρρωστης από εξάντληση. Με τη σειρά σου δίνεις τη φέτα σου για την άρρωστη συντρόφισσά σου. Έτσι θα την γλυτώσεις από το κρεματώριο όπου καιγόταν κάθε άχρηστη για δουλειά. Και αντί για κλάμμα λίγα τραγούδια με τις κρατούμενες στον ίδιο σκοπό αλλά σε διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες των άλλων λαών μας έδιναν ελπίδες και θάρρος».

Λίστα μεταφορών από CC Ravensbrück προς CC Buchenwald (στρατόπεδο εργασίας Λειψία)
https://collections.arolsen-archives.org/en/archive/1-1-35-1_8143200/?p=1&doc_id=3760806

https://collections.arolsen-archives.org/en/archive/1-1-35-1_8143200/?p=1&doc_id=3760807

https://collections.arolsen-archives.org/en/archive/1-1-35-1_8143200/?p=1&doc_id=3760808

https://collections.arolsen-archives.org/en/archive/1-1-35-1_8143200/?p=1&doc_id=3760809

https://collections.arolsen-archives.org/en/archive/1-1-35-1_8143200/?p=1&doc_id=3760810

https://collections.arolsen-archives.org/en/archive/1-1-35-1_8143200/?p=1&doc_id=3760811

Από το 1943, στη Λειψία και στα περίχωρά της, ιδρύθηκαν έξι υποστρατόπεδα του στρατοπέδου συγκέντρωσης Buchenwald, όπου οι κρατούμενοι έπρεπε επίσης να εκτελέσουν καταναγκαστική εργασία στη βιομηχανία όπλων.

Το Hugo Schneider Aktiengesellschaft (HASAG), με έδρα στη Λειψία, ήταν μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες εξοπλισμού στο γερμανικό Ράιχ κατά τον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο. Η εταιρεία κατείχε μεγάλα εργοστάσια στη Γερμανία και την κατεχόμενη Πολωνία, όπου χρησιμοποιούσε χιλιάδες Εβραίους άνδρες και γυναίκες, πολιτικούς καταναγκαστικούς εργάτες, αιχμάλωτους πολέμου και κρατούμενους στρατοπέδων συγκέντρωσης για την κατασκευή πυρομαχικών και αντιαρματικών κεφαλών. 

Μέχρι τον Οκτώβριο του 1943, η εταιρεία είχε ήδη εργατικό δυναμικό άνω των 60.000, με πάνω από τους μισούς από αυτούς να είναι πολιτικοί καταναγκαστικοί εργάτες και αιχμάλωτοι πολέμου. Μετά την μετεγκατάσταση της παραγωγής από την Πολωνία στη Γερμανία και την αυξημένη παραγωγή αντιαρματικών όπλων, το καλοκαίρι του 1944 η HASAG άρχισε να εγκαθιδρύει αρκετά παραρτήματα. 

Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, το πρώτο γυναικείο υποστρατόπεδο συγκέντρωσης του Buchenwald ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1944, στην τοποθεσία Kamenzer Straße 10/ 12. Μέσα σε πέντε μήνες, το "HASAG Leipzig" έγινε το μεγαλύτερο γυναικείο υποστρατόπεδο του στρατοπέδου συγκέντρωσης Buchenwald, με περισσότερες από 5.000 κρατούμενες από 28 διαφορετικές εθνικότητες.

Το στρατόπεδο αποτελείτο από αρκετούς στρατώνες και ένα διώροφο πέτρινο κτίριο με υπόγειο. Αυτό το κτίριο στο Kamenzer Straße 12, το οποίο εξακολουθεί να υπάρχει σήμερα, χτίστηκε το 1940 ως "Camp Building J" της HASAG. Ωστόσο, χρησιμοποιήθηκε μόνο για τον αρχικά προβλεπόμενο σκοπό σε περιορισμένο βαθμό. Ήδη από το 1941, χρησιμοποιήθηκε για να στεγάσει πολωνούς πολιτικούς καταναγκαστικούς εργάτες που είχαν προηγουμένως αναγκαστεί να εργαστούν στα εργοστάσια που διευθύνει η HASAG στη Γενική Κυβέρνηση. Το καλοκαίρι του 1944, το κτίριο και οι στρατώνες δίπλα του μετατράπηκαν σε υποστρατόπεδο συγκέντρωσης "HASAG Λειψία".

Το κτίριο στέγαζε τόσο τους χώρους διαβίωσης των γυναικών κρατουμένων όσο και τα λειτουργικά τμήματα του στρατοπέδου. Στις 9 Ιουνίου 1944, οι πρώτες 800 γυναίκες από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Ravensbrück έφτασαν στο υποστρατόπεδο «HASAG Leipzig».

Στις 20 Ιουλίου 1944 μεταφέρθηκαν οι 60 Ελληνίδες (η 24χρονη Βασιλική Γκουλέ χάθηκε) ενώ η Ευαγγελία Ρίγκου μεταφέρθηκε από το «HASAG Leipzig» στο Auschwitz στις 28.8.1944. (Στο Auschwitz απελαύνονταν οι άρρωστες και οι έγκυες γυναίκες).

Από το στρατόπεδο, οι κρατούμενοι έπρεπε να περπατήσουν σε συνοδεία στο κύριο εργοστάσιο HASAG που ήταν περίπου 1 χλμ. Για να δουλέψουν σε 12ώρες βάρδιες Τις συνόδευαν οι φρουροί του στρατοπέδου συγκέντρωσης και οι φρουροί SS με σκύλους.

Καταναγκαστικοί εργάτες που συναρμολογούν αντιαρματικές κεφαλές Panzerfaust στη Λειψία

Πορείες θανάτου και απελευθέρωση

Μεταξύ 6 και 14 Απριλίου 1945, οι SS έκαναν εκκαθάριση των υποστρατοπέδων του Buchenwald στην περιοχή της Λειψίας. Ήθελαν να αποτρέψουν την απελευθέρωση των κρατουμένων από τους Συμμάχους. Στις 13 Απριλίου, οι SS έστειλαν τους κρατούμενους του "HASAG Leipzig" στις λεγόμενες πορείες θανάτου. Εκείνοι που προσπάθησαν να δραπετεύσουν ή ήταν πολύ αδύναμοι για να συνεχίσουν πυροβολήθηκαν από τους φρουρούς.

Οι περισσότεροι κρατούμενοι από τις «πορείες θανάτου» πέρασαν από τη μικρή πόλη Wurzen και τελικά απελευθερώθηκαν στην περιοχή γύρω από την πόλη Riesa στις αρχές Μαΐου του 1945.

Απελευθερωμένες κρατούμενες στρατοπέδων συγκέντρωσης από τη Λειψία στο Wurzen, Μάιος 1945 (Μνημείο καταναγκαστικής εργασίας των Ναζί της Λειψίας)

Μόνο αδύναμοι και άρρωστοι κρατούμενοι έμειναν πίσω στο "HASAG Leipzig". Απελευθερώθηκαν από τον στρατό των ΗΠΑ στις 18 Απριλίου 1945. Στην έκθεση κατάστασης στρατοπέδων συγκέντρωσης της 21^ης Απριλίου 1945, αναφέρεται ότι από τις αρχικές σχεδόν 5.000 γυναίκες κρατούμενες, 232 παρέμειναν στο στρατόπεδο, οι οποίες ήταν σε κακή υγεία και έπρεπε να φροντίζονται από γιατρούς του αμερικανικού στρατού. Επιπλέον, δεν υπήρχε καθόλου φαγητό ή φάρμακα, και οι στρατώνες και το ιατρείο ήταν υπερπλήρεις.

«13 του Απρίλη 1945. 13 ΜΕΡΟΝΥΧΤΑ πορείας μισόγυμνες κάτω από βροχή στην παγωνιά της Γερμανίας. Νηστικές. Το τριφύλλι μοναδική μας τροφή. Σαν τα κτήνη 3 ώρες λήθαργος στις κρύες ρεματιές, ήταν η μοναδική ανάπαυση στο 24ωρο της πορείας. Βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή και τα αεροπλάνα μας πολυβολούν, γιατί είμαστε το προκάλυμμα του πεζικού των Ες-Ες. Ήρθε στιγμή που ευχηθήκαμε το θάνατο για λύτρωση.

Γερμανοί πολίτες από την πόλη Nammering, υπό τις εντολές των αμερικανικών στρατιωτικών αρχών, σκάβουν τάφους για τα θύματα μιας πορείας θανάτου από το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ. Γερμανία, Μάιος 1945.

Μα να ένα σούρουπο κάτω κει σ΄ένα χωριό κυματίζουν λευκές σημαίες, δεν πιστεύαμε στα μάτια μας. Οι φρουροί μας εξαφανίζονταν. Λίγα χιλιόμετρα ακόμα και είμαστε λεύτερες των Αμερικανών. Λεύτερες, Πόσο καιρό περιμέναμε αυτή τη στιγμή και τώρα που ήρθε δεν είχαμε τη δύναμη να χαρούμε.

«Λεύτερες, αλλά οι περισσότερες συντρόφισσές μας λείπουν. Χάθηκαν μέσα στο σάλο της φυγής. Χρειάστηκαν πολλοί κόποι για να τις ξαναβρούμε, γιατί οι σύμμαχοι δεν μας διέθεταν τα μέσα. Χρειάστηκαν μήνες για να συνέλθουμε και να γίνωμε πάλι ζωντανοί άνθρωποι. Σ΄ αυτό πολύ μας βοήθησαν οι Έλληνες της Αμερικής που υπηρετούσαν στον Αμερικανικό στρατό δείχνοντας συγκινητικό ενδιαφέρον για τις πολιτικρατούμενες πατριώτισσές τους. Δεν μπορούμε όμως να πούμε το ίδιο και για το στρατιωτικό αποσταλμένο της πατρίδας μας λοχαγό Δίπλαρο, που ήρθε, είδε και απήλθε.

Μόνες πάλι έπρεπε να φροντίσουμε για την επιστροφή μας.

Ύστερα από πολλές ταλαιπωρίες μια ομάδα από μας ακολούθησε μια αποστολή Γιουγκοσλαύων για να γυρίσουμε γρηγορότερα. Διασχίζοντας τη Γιουγκοσλαβία, ξαναβρήκαμε και πάλι το φιλόξενο λαό να μας εφοδιάζει σ΄ ότι είχαμε ανάγκη.

Αυτή τη φορά χωρίς το φόβο του γερμανικού όπλου, αλλά με ενθάρρυνση του επίσημου κράτους.

Πόσο διαφορετική η κατάσταση στην Ελλάδα. Καμμία στοργή, κανένα ενδιαφέρον, καμμία διάκριση ανάμεσα στους εθελοντές εργάτες και στα θύματα των Γερμανών και των Ελληνόφωνων οργάνων τους».

Επίλογος
Μετά την απελευθέρωση του στρατοπέδου καταναγκαστικής εργασίας «HASAG Leipzig», τα περισσότερα από τα κτίρια κατεδαφίστηκαν εκτός από το κτίριο στο Kamenzer Straße 10/12.

Το κτίριο στα βορειοανατολικά της Λειψίας είναι πλέον ιδιόκτητο. Το 2007 αγοράστηκε από έναν νεοναζί. Αν και ήταν γνωστό (από συζητήσεις που διεξήχθησαν στο δημοτικό συμβούλιο και από τη Σαξονική Έκθεση για την Προστασία του Συντάγματος το 2018) ότι το κτίριο ήταν κάποτε κεντρικό μέρος του στρατοπέδου συγκέντρωσης "HASAG Leipzig", χρησίμευε πλέον ως τόπος συνάντησης και εκπαίδευσης νεοναζιστικών μορφωμάτων. Αυτή η χρήση του κτιρίου καθιστούσε πολύ δύσκολη την διασφάλιση της ιστορικής μνήμης.

Τον Δεκέμβριο του 2019, ο «Ladenschluss - Aktionsbündnis gegen Neonazis» (ένας συνασπισμός για δράση κατά των νεοναζί), υποστηριζόμενος από 34 πρωτοβουλίες της κοινωνίας των πολιτών, ενώσεις και οργανώσεις, καθώς και από τρία μέλη του κρατικού κοινοβουλίου της Σαξονίας, κάλεσε τον δήμαρχο της πόλης της Λειψίας με ανοιχτή επιστολή να αναλάβει δράση κατά του νεοναζιστικού εξτρεμιστικού κέντρου στο Kamenzer Straße 10/12 και για τη δημιουργία μνημείου στις εγκαταστάσεις. 

Σε ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου της 28ης Μαΐου 2020, η πόλη της Λειψίας αναγνώρισε ότι το κτιριακό συγκρότημα στο Kamenzer Straße 10/12 έχει ιδιαίτερη ιστορική σημασία ως πρώην στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας της HASAG και το μεγαλύτερο γυναικείο υποκατάστημα του στρατοπέδου συγκέντρωσης Buchenwald, ενώ την ίδια στιγμή που καταδικάζει την τρέχουσα χρήση του από νεοναζί.

Ένα χρόνο μετά ενώ οι Σαξονικές αρχές αρνούνται την αναγνώριση του κτιρίου ως πολιτιστικού μνημείου, η σβάστικα κυριαρχεί ακόμα στα δωμάτια του κτιρίου.

Η αδιαφορία για την ιστορική μνήμη, καθιστά το μέλλον του Kamenzer Straße 10/12 αβέβαιο. ֍

chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/http://www.ionikienotita.gr/wp-content/uploads/2021/05/25-%CE%9C%CE%B1%CE%90%CE%BF%CF%85.-%C2%AB%CE%9C%CE%AD%CF%81%CE%B1-%CE%9C%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%8D-%CE%BC%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%AF%CF%83%CE%B5%CF%88%CE%B5%CF%82%C2%BB.pdf